Gjalt Walstra
Een eerbetoon
5 t/m 27 juni 2021
In november 2015 exposeerde Gjalt Walstra voor het eerst in Kunstlokaal №8, in een duo met Tineke Porck. Kunstenaars van het licht en de stilte.
Begin februari vorig jaar, Gjalt was “weer lekker aan het werk” in zijn atelier, maakten we een afspraak voor een nieuwe tentoonstelling. Zijn plotselinge dood op 27 februari 2020 maakte alles anders.
Gjalt Walstra
Leeuwarden, 1941
Gerrit Rietveld Academie (destijds Kunstnijverheidsschool), Amsterdam
Een eerbetoon
Na zijn studie in Amsterdam had Gjalt Walstra al snel succes als Friese kunstenaar van abstracte landschappen. In de jaren 70 vestigde hij zich in Hoornsterzwaag. Ook naast zijn beeldende werk in het atelier was hij actief, onder meer als theatermaker en -vormgever en als leraar. Hij exposeerde in binnen- en buitenland. Meest recent in Drachten (EM Galerie), Gorinchem (Symposion, 2015), Jubbega (Kunstlokaal №8) en Oranjewoud (Museum Belvédère – Frysk, 2019).
Verf en licht
Zijn monochrome doeken schilderde Gjalt Walstra traditioneel, met de kwast. Hij bracht dunne lagen verf op met zichtbare streken in verschillende kleuren over elkaar heen, zodat de verf het licht vangt. Wit is niet wit, in het zwart zit nooit zwart. Grijs bestaat uit allerlei kleuren. Het daglicht doet de kleuren leven. Laag voor laag bouwde Gjalt zijn werken op en laag voor laag ontdekt de kijker de diversiteit in de schijnbare uniformiteit: “Als je lang genoeg kijkt geeft het schilderij zich prijs, dan ga je het zien.”
Zelfs uit zijn donkerste doeken duikt licht op en ontduistert op magische wijze. Changeant als zijde, afhankelijk van onder welke hoek en met welke stemming je het benadert.
Autonoom
Gjalt Walstra: “Bij mijn werk lijkt de verf te ademen, en deze indruk van ademen hangt zeer nauw samen met licht en het geschilderde. Hierin vind ik mijn identiteit. De beweging van het licht is een wezenlijk gegeven bij mijn manier van schilderen. Dit speciale facet is bij kunstlicht, dat statisch is, niet aanwezig. Het schilderij is autonoom. Het schilderij, de architectonische ruimte en de toeschouwer zijn een geheel. Ze zijn als het ware het kunstwerk.”
Zijn werken zijn abstracte, impressionistische voorstellingen die inhoud hebben zonder aanwijsbare betekenis. Kunstwerken in optima forma.
Zijn nieuwste werk is wit op wit. Het laatste van een groot oeuvre.
“Als er eenmaal helderheid is ontstaan, valt alles vanzelf op zijn plaats.”
Overzicht
De opening
Huub Mous opende buiten voor de ingang van Kunstlokaal nummer 8 de tentoonstelling Gjalt Walstra, een eerbetoon met een prachtige inleiding over het werk en de man. Gjalt Walstra was van mening dat zijn kunst geen verklaring behoeft. Zonder titel dus. Het werk spreekt voor zich.
Huub Mous:
‘In diepste duisternis blijft altijd iets van het licht bewaard’ Deze woorden schreef ik op de kop af 25 jaar geleden op papier. Ze waren bestemd voor de opening van een tentoonstelling van Gjalt Walstra in Galerie Ooggetuige in Beetsterzwaag. Van de week las ik ze terug, toen ik mij voorbereidde voor dit eerbetoon aan Gjalt, dat ik vandaag voor u mag inleiden. Ik besefte opeens dat in deze woorden niet alleen de essentie van het werk van Gjalt is samengevat, maar ook een glimp van hoop schuilt nu Gjalt er zelf niet meer is. In de diepste duisternis blijft altijd iets het licht bewaard.
Afgelopen dinsdag had ik het voorrecht om de opstelling van deze tentoonstelling voor het eerst te mogen bekijken. Het was stralend weer toen ik hierheen fietste en ik realiseerde mij eens te meer dat het werk van Gjalt in feite gaat over licht.
Het zijn geen landschappen van verf, maar ‘lichtschappen’. Lightscapes zoals hij het zelf wel eens noemde. Er was iets raars aan de hand met dat licht. Gjalt wist dat het totaal gedoofde licht– als je maar lang genoeg wacht – toch altijd weer de bron kan zijn voor een nieuw schijnsel. Hij had iets ontdekt wat hij altijd al vermoedde. Als je het houtskool laag over laag aanbrengt op papier, gaat het stralen aan het oppervlak. En zo gaat het ook met de verf. Het diepste zwart kan dan zelfs zoiets als een rode gloed gaan krijgen. Op de bodem van het zwart ligt het begin van alle kleur. Het lijkt pure magie, een vorm van alchemie misschien wel, maar het is ook een geheim dat al eeuwenlang bij schilders bekend is.
Recensies
Jurjen K. van der Hoek
Het boekje bij deze tentoonstelling.